Bursa Barosu İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Komisyonu'ndan 1 Mayıs raporu: Pandemi emekçiyi vurdu!
Bursa Barosu İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Komisyonu, her yıl olduğu gibi 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü öncesinde rapor yayınladı. Rapora göre, Covid-19 pandemisi nedeniyle son bir yılda en çok işçi kesimi mağdur oldu. Komisyonca yapılan açıklamada, ücretsiz izin, kod 29, artan işsizlik, sağlık emekçilerinin içinde bulunduğu durum, işçi avukatlar ve koronavirüs kurbanı emekçilerin sayısının çokluğuna dikkat çekildi.
Komisyonun 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü açıklaması şöyle:
“İşçilerin birlik, dayanışma ve mücadele günü olan 1 Mayıs'ı bu yıl da pandemi koşullarında karşılıyoruz. Pandeminin başından bu yana toplumdaki yoksulluk, işsizlik ve gelir eşitsizliği her geçen gün daha da derinleşmiş, derinleşmektedir. İşçilerin satın alma gücü hızla düşmüş, fahiş hayat pahalılığı karşısında işçilerin ücretleri de erimiştir.
İŞÇİ ÇIKARMA YASAĞI KOD 29 İLE DELİNDİ!
Pandemi süresince işverenlere tanınan işçileri ücretsiz izne çıkarma uygulaması sebebiyle halihazırda yaklaşık 2.5 milyon işçi, işverenin tek taraflı iradesiyle günde yalnızca 47 TL ile yaşamaya mahkum edilmiş, bu çalışmayı kabul etmeyen işçiye haklı fesih imkanı tanınmamış, keyfi uygulamalar denetlenememiş, ağır yaptırımlara bağlanmamış, neticede ücretiz izin uygulamaları adeta bir ayrımcılık ve cezalandırma pratiğine dönüşmüştür. Yine bu süreçte işçi çıkarma yasağı, kod 29 yöntemiyle işverenlerce fiilen geçersiz kılınmış, yasaktan amaçlananın tam aksi yönünde yeni bir mağduriyet alanı daha yaratılmıştır.
Geçen 1 Mayıs'tan bu yana işsizlik her alanda yaygın şekilde artmaya devam etmiştir. Geniş tanımlı işsiz sayısı 2020 yılında 2 milyon 950 bin kişi artarak 10 milyon 20 bine yükselmiştir. Gençler arasında geniş tanımlı işsizlik % 40'ları aşmıştır. Emekçilerin yaşadığı ekonomik sıkıntılara karşın ülkemizdeki servet sahiplerinin servetleri pandemiye rağmen son 1 yılda % 39 oranında artmıştır. Pandemi sürecinde toplumdaki gelir eşitsizliği de giderek artmıştır.
COVID-19'DAN ÖLENLERİN YÜZDE 84'Ü EMEKÇİ
Pandemide birçok işçi çalışırken hayatını kaybetmiştir. İSİG verilerine göre salgının başladığı 11 Mart 2020 tarihinden 10 Mart 2021 tarihine kadar olan 1 yıllık dönemde Covid-19 nedeniyle meydana gelen ölümlerin % 84'ünü ücretliler oluşturmaktadır. Bu dönemde salgına bağlı ölüm ise sağlık emekçileri arasında gerçekleşmiştir. Ancak sağlık emekçilerinin fedakârlıkları bu süreçte sosyal ve ekonomik olarak maalesef karşılıksız bırakılmıştır.
İşçilerin demokratik hak ve özgürlükleri de pandemi süresince geriletilmiştir. Siyasi partiler kongrelerini kapalı salonlarda yapabilirken işçilerin meydanlarda sosyal mesafeyi gözeterek yapmak istediği her türlü dayanışma ve eylemler yasaklanmış, fiili durumlara da kollukça müdahale edilmiştir. Bu menfi durum örgütlülüğe de yansımış, birçok sendikal örgütlülük bu nedenlerle sonuçsuz kalmıştır. Bu süreçte belediye şirketlerine geçirilen işçilerin üyelikleri ve imzaladıkları toplu iş sözleşmeleri dışında bu dönemde sendikal örgütlenme açısından ileri sayılabilecek hiçbir gelişme yaşanmamıştır.
İŞÇİ AVUKAT SAYISI DA ARTIYOR
Bu olumsuz ve yaygın tablo mesleğimiz açısından da benzer haldedir. İşçi avukat sayısı hızla artmaya devam etmektedir. Bursa Barosu'nun, 0-5 yaş kıdemli avukatlara ücretsiz ofis tahsis edilen Barohan projesiyle Bursa'da fırsat eşitsizliği ortadan kaldırılırken, diğer kentlerde ekonomik sorunlar sebebiyle kendi bürosunu açamayan, işçi avukat olarak mesleki faaliyetini sürdüren meslektaşlarımızın gelirleri ve mesleğini gereği gibi yapabilme olanakları hızla düşmektedir. TBB tarafından çıkarılan yönetmeliğin iptalinin üzerinden yıllar geçmesine rağmen Asgari Ücret Yasası çıkarılmamakta, bu konu gündem dahi yapılmamaktadır. Zorunlu arabuluculuk-uzlaştırmacılık gibi uygulamalar da avukatlık mesleğinin faaliyet alanını giderek daha da daraltmaktadır. Pek çok meslektaşın yürüttüğü CMK müdafiliği ücretleri, dosyalara verilen emeği angaryaya dönüştürmektedir. Her yıl açıklanan düşük oranlı tarifelerin iptali ve en azından avukatlık asgari ücret tarifesine yükseltilmesi için, Bursa Barosu ve hemen hemen tüm barolar dava açmasına rağmen idari yargı maliye hazinesinden yana kararlarıyla adeta bu angaryaya zemin oluşturmaktadır.
HENÜZ TANIMLANMAMIŞ MESLEK MOTOKURYELİK
Yine son bir yılda iş cinayetleri, iş yaşamındaki cinsiyet eşitsizliği, çocuk işçilik, mevsimlik işçilik, kayıt dışı istihdam sorunları da hız kesmeden devam etmiş, bu dönemde bu sorunlar karşısında hiçbir olumlu gelişme izlenememiştir. Aksine pandemi döneminde yeni kayıt dışı çalışma alanları oluşmuştur. Fiili çalışmaya bağlı kazançları dışında herhangi bir destek göremeyen kayıt dışı çalıştırılan işçiler bu süreçte çaresizliğe itilmiştir. Ülkemizde motokurye olarak tanımlanan işçilerin sayısı bu süreçte 1 milyona ulaşmıştır. Halen iş kodları bile belirlenmemiş bu işçilerin % 90'ının kayıt dışı çalıştırıldığı sendikalarca tespit edilmektedir. Bu işçilerin iş güvenliği önlemlerine aykırı ve oldukça yoğun şekilde çalıştırıldığı da hepimizin gözü önündedir. Son bir yılda çoğu 20'li yaşlarında 200 motokurye işçi çalışırken iş cinayetine kurban gitmiştir.
Emek mücadelesi, aynı zamanda bir hak ve hukuk mücadelesidir. Eşit, özgür, adil bir dünya umuduyla tüm işçilerin 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü'nü kutluyoruz.”